حسابرسی مالیاتی
حسابرسی مالیاتی
حسابرسی چیست ؟
حسابرسی در مفهوم لغوی یعنی رسیدگی به حساب ها .
اما در حرفه حسابداری و حسابرسی این شغل یعنی بررسی و ممیزی اسناد مالی و حسابداری و کشف اشتباهات عمدی یا سهوی و یا تقلب در صورت وجود .
بعد از بررسی های انجام شده حسابرسان موظف هستند نتایج کار خود را به مدیران ارشد ، سهامداران ، ارگان های نظارتی مالی و مالیاتی ، بانکها و در صورت نیاز سایر ارگان های مربوطه ارائه دهند .
به موجب ماده ۲۷۲ قانون مالیاتهای مستقیم سازمان حسابرسی جمهوری اسلامی ایران و حسابداران رسمی و مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی که عهده دار انجام دادن وظایف حسابرسی و بازرس قانونی یا حسابرسی اشخاص هستند
در صورت درخواست اشخاص مذکور مکلف اند گزارش حسابرسی مالیاتی طبق نمونه ای که از طرف سازمان امور مالیاتی تهیه میشوند، تنظیم کنند
و جهت تسلیم به اداره امور مالیاتی مربوط در اختیار مؤدی قرار دهند.
انواع حسابرسی
- حسابرسی صورتهای مالی :
این نوع حسابرسی با هدف بررسی صورتهای مالی و تایید یا رد آن انجام میشود.
در این حسابرسی افراد ذیصلاح ، متخصص و کارشناس در مورد ادعاهای مطرح شده در صورتهای مالی نظر خواهند داد.
و مطابقت آنها را با استاندارد ها و قوانین مالی و مالیاتی بررسی خواهند کرد .
در واقع این فرایند باید به نوعی اعتبار دهی به اسناد و مدارک مالی شرکت منجر شود تا قابل استناد در امور مالیاتی و مالی باشد .
-
حسابرسی رعایتی :
نوع دیگر حسابرسی ، حسابرسی رعایتی می باشد .
این نوع حسابرسی برای تطبیق اسناد و مدارک مالی و نحوه ثبت و ضبط و نگهداری انها با استاندارد های تعیین شده و مقررات و قوانین مصوب انجام میشود.
در این نوع حسابرسی اسناد باید مطابق یا قوانین و دستورالعمل ها ثبت شده و محاسبات انجام شده باشد
تا مورد تایید قرار گرفته و مورد استناد باشند .
-
حسابرسی عملیاتی :
این نوع حسابرسی برای بررسی فعالیت های عملیاتی شرکت ها و بنگاههای اقتصادی انجام میشود .
و درستی و یا نادرستی و به صرفه بودن یا نبودن آنها را تعیین می کند .
با این نوع حسابرسی مدیران و سهامداران شرکتها متوجه عملکرد مالی سازمان خود خواهند شد .
و در صورت تشخیص و کشف ایراد می توانند برای رفع و اصلاح آن اقدام کنند .
در واقع بررسی های انجام شده به منظور ارزیابی صرفه اقتصادی و میزان کارایی و اثر بخشی قسمت حسابداری شرکت
و در واقع ارزیابی عملکردی این واحد نوعی حسابرسی عملیاتی می باشد .
هر گونه عملیات مالی که در شرکت ها و بنگاههای اقتصادی انجام میشود با هدف خاصی صورت میگیرد
و قطعا این هدف در جهت ارتقا و توسعه مالی حرکت می کند
دقیقا در این زمان حسابرسی عملیاتی بررسی می کند این رویدادهای مالی صورت گرفته در جهت توسعه و ارتقا مالی شرکت بوده اند
و چقدر به هدف خود نزدیک شده اند و موانع و مشکلاتی که مانع رسیدن به این هدف بوده اند را شناسایی و گزارش می کنند .
-
حسابرسی قانونی :
حسابرسی قانونی چیزی شبیه به یک مرجع حل اختلاف می باشد .
یعنی وقتی بنگاههای اقتصادی و شرکت ها در بحث های مالی و مالیاتی با ارگان هایی مانند اداره دارایی و مالیات دچار اختلاف میشوند
از این حسابرسان برای بررسی های تکمیلی و ارائه نظریه قانونی و کارشناسی دعوت می کنند .
گاهی این نوع حسابرسی با اهداف دیگری نظیر کشف و شناسایی تقلب یا اختلاص کارکنان شرکت ، پیگیری خسارت های مالی و تجاری و حل اختلاف بین سهامداران هم انجام میشود
طبق تبصره یک ماده مذکور اداره امور مالیاتی را بدون رسیدگی قبول و مطابق مقررات برگ تشخیص مالیات صادر می کند،
قبول گزارش حسابرسی مالیاتی موکول به آن است که مودی گزارش حسابرسی مالی نسبت به صورتهای مالی
که طبق استانداردهای حسابرسی توسط همان حسابدار رسمی یا مؤسسه حسابرسی تنظیم شده باشد را ،ضمیمه گزارش حسابرسی مالیاتی همراه با اظهارنامه مالیاتی
و حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه، تسلیم اداره امور مالیاتی مربوط نموده باشد.
علیرغم صراحت تبصره مذکور، گزارشات حسابرسی مالیاتی طبق دستورالعمل های سازمان امور مالیاتی بررسی و پس از رفع ابهامات کارشناسان بررسی کننده مورد اقدام قرار بگیرند.
شایان ذکر است طبق تبصره ۲:
ماده ۲۷۲ سازمان امور مالیاتی کشور میتواند حسابرسی صورتهای مالی و تنظیم گزارش مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی را به حسابداران رسمی یا مؤسسات حسابرسی واگذار نماید.
در این صورت پرداخت حق الزحمه، طبق مقررات مربوط به عهده سازمان امور مالیاتی کشور می باشد.
توجه به این تبصره و عملیاتی شدن آن کمک شایانی به بهبود نظام مالیاتی کشور خواهد نمود.
حسابرسی مالیاتی
مدیریت امور مالیاتی یکی از مهمترین عوامل در پایداری کسب و کار است؛
به ویژه در ایران که قوانین و مقررات مالیاتی بسیار پیچیده اند.
ما متعهدیم که خدمات مالیاتی را به گونه ای یکنواخت و کیفی در همه مواردی که برای تدوین یک راهبرد پایدار مالیاتی برای کمک به کسب و کار شما ضروری است، ارایه دهیم.
این راهبرد دربرگیرنده رعایت قوانین و مقررات و استفاده از حداکثر مزایا و معافیت های مالیاتی خواهد بود.
ضمناً در بندهای ذیل منظور از حسابرس مالیاتی , سازمان حسابرسی یا حسابداران رسمی یا موسسات رسمی عضو جامعه حسابداران رسمی میباشد.
1- مبنای تعیین درآمد مشمول مالیات
قانون مالیاتهای مستقیم و مقررات مربوط به آن است که عندالاقتضاء با در نظر گرفتن سایر قوانین موضوعه از جمله:
- قانون تجارت
- قانون محاسبات عمومی ,
- قوانین بودجه سنواتی و اساسنامه قانونی شرکتهای دولتی
- و استانداردهای حسابداری (تا آن حد که مغایرت آشکار با قانون مالیاتهای مستقیم نداشته باشد)
اعمال می شود.
2- در تعیین درآمد مشمول مالیات
چنانچه در مواردی قانون مستقیم صراحتی نسبت به موضوع نداشته
ولی سایر قوانین موضوعه دارای حکم معین درآن مورد باشند , حکم مزبور ملاک عمل قرار خواهد گرفت.
با این توضیح که در موارد سکوت و ابهام , به ترتیب آراء ابلاغ شده شورای عالی مالیاتی و نیز بخشنامه ها و دستور العمل های سازمان امورمالیاتی کشور, استانداردهای حسابداری ملاک عمل خواهد بود.
3- در تعیین درآمد مشمول مالیات شرایط و احکام هزینه های قابل قبول و استهلاکات موضوع فصل دوم از باب چهارم (مواد 147 تا 151 )
قانون مالیاتهای مستقیم و مصوبات هیات وزیران و وزیر امور اقتصادی و دارائی حسب مورد در باره هزینه های قابل قبول ملاک عمل خواهد بود.
4- هرگاه حسابرس مالیاتی در اجرای بند الف ماده 272 قانون مالیات های مستقیم به موارد ایرادی برخورد نماید
که به اعتبار دفاتر خللی وارد ننماید و تعیین درآمد واقعی مشمول مالیات امکان پذیر باشد
ضمن درج موارد ایراد در گزارش خود , درآمد مشمول مالیات را تعیین خواهد کرد
و در صورتی که دفاتر و اسناد مدارک مزبور برای محاسبه درآمد مشمول مالیات بنظر حسابرس مالیاتی به علت عدم رعایت موازین و آیین نامه مربوط به روش نگه داری دفاتر و اسناد و مدارک و نحوه ثبت وقایع مالی و چگونگی تنظیم صورتهای مالی نهایی مورد قبول واقع نشود
باید دلایل رد دفاتر را حداکثر ظرف یکماه پس از انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه به اداره امور مالیاتی ذیربط و مودی کتباً اعلام نماید
تا اداره امورمالیاتی نظر هیات موضوع بند 3 ماده 97 قانون مذکور را اخذ نماید.
چنانچه نظر هیات موضوع بند 3 ماده 97 قانون فوق الذکر مبنی برتائید اعتبار دفاتر باشد .
نظر هیات باید بوسیله اداره امور مالیاتی حداکثر ظرف پنج (5) روز بعد از صدور رای و یا حداکثر تا بیست (20) روز قبل از انقضای مهلت رسیدگی مذکور
در تبصره یک ماده 272 جهت ادامه رسیدگی و تعیین درآمد مشمول مالیات به حسابرس مالیاتی ابلاغ شود.
در صورتیکه نظر هیات مبنی بر رد دفاتر باشد در این حالت اداره امور مالیاتی ضمن اعلام مراتب به حسابرس مالیاتی ظرف مهلت اخیر الذکر مطابق مقررات موضوعه نسبت به تعیین درآمد مشمول مالیات اقدام خواهد نمود.
5- چنانچه تا موعد مقرر ترازنامه و حساب سود زیان یا حساب درآمد و هزینه و حساب سود و زیان حسب مورد تسلیم اداره امور مالیاتی ذیربط نشده باشد
رسیدگی و تعیین درآمد مشمول مالیات به عهده اداره امور مالیاتی خواهد بود.
6- در صورتی که قبل و یا بعداز صدور برگ تشخیص مالیات , اطلاعات و مدارک بدست آمده حاکی از فعالیتهای مکتوم و ثبت نشده باشد
و نیاز به بررسی دفاتر و اسناد و مدارک باشد اداره امور مالیاتی (ممیزکل ) موضوع را کتباً از حسابرس مالیاتی یا مودی حسب مورد استعلام خواهد نمود ,
حسابرس مالیاتی یا مودی مکلف است ظرف یک ماه از تاریخ دریافت استعلام در خصوص موضوع نظر خود را به اداره امور مالیاتی اعلام نماید .
در صورت احراز موضوع درآمد مشمول مالیات این بخش از فعالیت مودی توسط اداره امور مربوط مطابق قوانین و مقررات مالیاتی تعیین خواهد شد.
7- در صورتی که قبل از صدور برگ تشخیص مالیات نسبت به گزارش حسابرسی مالیاتی درخصوص بندهای ب و ج ماده (272) قانون مالیاتهای مستقیم به توضیحات تکمیلی نیاز باشد
اداره امور مالیاتی (ممیزکل ) موضوع را کتباً از حسابرس مالیاتی استعلام خواهد نمود.
8- حسابرس مالیاتی باید ظرف یک ماه از تاریخ دریافت استعلام اطلاعات تکمیلی را به اداره امور مالیاتی مربوط اعلام نماید .
و چنانچه حسابرس مالیاتی در مهلت مقرر پاسخ استعلام را ندهد ,
درآمد مشمول مالیات و یا مالیاتهای تکلیفی این بخش از فعالیت مودی توسط اداره امور مالیاتی ذیربط مطابق قوانین و مقررات مربوط تعیین خواهد شد.
تبصره :
در مواردیکه استعلام بعمل آمده در خصوص اعمال معافیتهای مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم و سایر قوانین ذیربط باشد
چنانچه در مهلت مقرر از طرف حسابرس مالیاتی پاسخی داده نشود
و یا پاسخ ارائه شده توسط حسابرس مالیاتی مورد قبول اداره مالیاتی (ممیزکل ) قرار نگیرد.
در این صورت اداره امور مالیاتی با قبول رسیدگی و تعیین درآمد مشمول مالیات قبل از کسر معافیت توسط حسابرس مالیاتی،
نسبت به چگونگی اعمال معافیتها و تعیین مالیات مطابق قوانین و مقررات مالیاتهای مستقیم و بخشنامه ها و آرا شورای عالی مالیاتی و
دستورالعملهای سازمان امور مالیاتی کشور اقدام خواهد نمود.
9- کلیه درآمدهای ابرازی یا شناخته شده توسط حسابرس مالیاتی از جمله:
درآمد حاصل از تسعیر دارائیها و بدهیهای ارزی مشمول مالیات است .
مگر آنکه دلایل قانونی بر مبنی معافیت تمام یا برخی اقلام اقامه شود .
و یا به لحاظ تعلق مالیات به طریق خاص ( مواردی که طبق مقررات قانون مالیاتهای مستقیم دارای نرخ جداگانه ای هستند .
مانند نقل و انتقال قطعی املاک , حق واگذاری محل , درآمد اجاره , انتقال سهام , سود حاصله از سرمایه گذاری و……..)
از شمول مالیات بردرآمد اشخاص حقوقی موضوع ماده 105 اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم مستثنی شده باشد .
10- در مورد تعدیلات بایستی کلیه اقلام بستانکار حساب تعدیلات سنواتی به درآمد مشمول مالیات افزوده شود.
مگر آنکه به طریقی در درآمد مشمول مالیات سنوات قبل منظور شده و یا از معافیت مالیاتی قانونی برخوردار باشد.
و یا طرف حساب آن هزینه ای بوده که بوسیله ماموران مالیاتی غیر قابل قبول تلقی و از حساب هزینه برگشت شده باشد .
و اقلام بدهکار حساب تعدیلات سنواتی نیز, چنانچه ماهیت هزینه قابل قبول را داشته و قبلاً به حساب هزینه منظور نشده باشد .
باید جز هزینه های قابل قبول محسوب شود.
11- فعالیتهایی که درآمد آن به موجب قوانین و مقررات از پرداخت مالیات معاف و یا مشمول نرخ جداگانه ای بوده،
زیان مربوط به آن فعالیتها قابل کسر از درآمدها نبوده ,
و هزینه های مرتبط با آنها نیز جزء هزینه های قابل قبول منظور نخواهد شد .
توجه شود که در صورت منفک نبودن هزینه ,
قدرالسهم مربوط به فعالیتهای معاف و غیر معاف بایستی با روشهای مناسب محاسبه و منظور گردد.
12- چون بررسیهائی که در حسابرسی مالیاتی انجام می شود , عمدتاً در حسابرسی صورتهای مالی نیز اجرا می شود.
(بجز مواردی که از حیث مالیاتی نیاز به بررسی بیشتر و یا زسیدگی های خاص می باشد)
از این رو توصیه می شود که به منظور حسابرسی هر چه جامعتر و پرهیز از دوباره کاری ،
حسابرسی صورتهای مالی را طوری برنامه ریزی و اجرا کنند.
که ضمن آن قادر به حسابرسی مالیاتی و در پی آن تهیه گزارش حسابرسی مالیاتی نیز باشند.
مواردی که در فرم نمونه گزارش حسابرسی مالیاتی ذکر شده ,
باید ابتدا با کار برگهای حسابرسی صورتهای مالی مطابقت داده شود .
و با عنایت به نتایج آن , هر مورد که نیازمند بررسی بیشتر می باشد ,
مشخص و راجع به آن ردیابی و رسیدگیهای لازم صورت پذیرد.
ضمناً کار برگهای حسابرسی مالیاتی باید در پرونده جداگانه ای به نام پرونده مالیاتی بایگانی
و خلاصه ای از وضعیت هر سال به ترتیب در پرونده های جاری و دائمی در قسمتهای مربوط نگهداری شود.
13- چنانچه حسابرس مالیاتی در رسیدگیهای خود به مواردی برخورد نماید که تشریح آنها ضمن قسمتهای منظور شده در فرم میسر نیست ،
بایستی طی یاداشتهای جداگانه ضمیمه فرم گزارش , توضیحات لازم را بدهد.
14- گزارش حسابرس مالیاتی تنظیمی
طبق نمونه فوق الاشعار همراه با مستندات مربوط به انضمام گزارش حسابرسی مالی
باید به مودی تسلیم و از طریق مودی در اختیار اداره امور مالیاتی قرار گیرد.
15- از آنجا که برای امر حسابرسی مالیاتی دسترسی به تراز نامه و حساب سود وزیان
و سایر اسناد و مدارک و اطلاعات و سوابق مالیاتی ضروری است .
ادارات امور مالیاتی ذی ربط در صورت مراجعه حسابرس مالیاتی ,
همکاری های لازم را معمول و پرونده مالیاتی و اسناد و مدارک مربوط را در اختیار آنها قرار خواهند داد .
و ضمناً در صورت بروز اشکال در این خصوص و هر مورد حقوقی و اجرائی و اداری دیگر ,
حسابداران مذکور می توانند حسب مورد به معاونتهای سازمان امور مالیاتی کشور جهت رفع اشکال مراجعه نمایند.
[…] حسابرسی مالیاتی […]