مالیات حقوق چیست؟

مالیات حقوق یکی از مهم‌ترین انواع مالیات‌های مستقیم است که هم کارفرما و هم کارمند با آن سر و کار دارند. این مالیات مستقیماً از حقوق ماهانه کارکنان کسر شده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود. اما مالیات حقوق چیست؟ چه کسانی مشمول آن هستند؟ و نحوه محاسبه آن بر چه اساسی صورت می‌گیرد؟ آگاهی از قوانین و جزئیات این نوع مالیات برای جلوگیری از جریمه‌های مالیاتی و تنظیم درست فیش حقوقی بسیار ضروری است.در این میان، استفاده از مشاور مالیاتی متخصص می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا ضمن رعایت مقررات، از معافیت‌های قانونی بهره‌مند شوند و خطاهای احتمالی را کاهش دهند. آوا حساب با سال‌ها تجربه در امور مالیاتی و حسابداری، همراه مطمئن شما در تحلیل و اجرای دقیق قوانین مالیاتی است. در این مطلب از آوا حساب، به‌طور کامل بررسی می‌کنیم مالیات حقوق شامل چیست، نحوه محاسبه آن چگونه است و چه نکاتی باید در پرداخت و ثبت آن رعایت شود تا با اطمینان بیشتری در مسیر مالی شرکت خود حرکت کنید.

مالیات بر حقوق چیست؟

مالیات حقوق نوعی از مالیات مستقیم است که بر درآمد کارکنان و کارمندان اعمال می‌شود. این مالیات به‌صورت ماهانه از حقوق افراد کسر شده و توسط کارفرما به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌گردد. در واقع، مالیات حقوق سهم دولت از درآمد اشخاص شاغل است و شامل تمام دریافتی‌های نقدی و غیرنقدی فرد از محل اشتغال می‌شود.

در پاسخ به این سؤال که مالیات حقوق و دستمزد چیست؟ باید گفت این مالیات بر اساس نرخ‌های تعیین‌شده سالانه محاسبه می‌شود و در صورت رعایت نکردن آن، کسب‌وکارها با جرایم مالیاتی مواجه خواهند شد. از این رو، درک صحیح از حسابداری مالیاتی و نحوه اجرای دقیق آن، نقش مهمی در کاهش ریسک‌های مالیاتی دارد.

لازم به ذکر است که برخی مشاغل و گروه‌ها از مالیات معاف هستند؛ به عنوان مثال، معافیت مشاغل خانگی از مالیات یکی از مواردی‌ست که در قوانین جدید مالیاتی به رسمیت شناخته شده است. همچنین در زمان اخذ کارت بازرگانی نیز بررسی سوابق مالیاتی از جمله پرداخت مالیات حقوق جزو مراحل الزامی است. بنابراین، آگاهی از جزئیات مالیات حقوق برای همه کسب‌وکارها ضروری محسوب می‌شود.

مالیات حقوق شامل چه مواردی است؟

مالیات حقوق شامل مالیات‌هایی است که از درآمد حاصل از حقوق و دستمزد فرد دریافت می‌شود. این مالیات‌ها بسته به سیاست‌های مالیاتی دولت در سال ممکن است متفاوت باشند و میزان و نحوه محاسبه آن‌ها نیز ممکن است متغیر باشد.

۱. مالیات دستمزد و حقوق

مالیات دستمزد و حقوق بر اساس درآمدی که از حقوق و دستمزد فرد کسب می‌شود، محاسبه و اخذ می‌شود. این درآمد شامل حقوق کاری، پاداش، عیدی، مزایای متفاوت کاری و سایر ارزش‌های دریافتی مرتبط با استخدام می‌شود. دولت از این درآمد برای تامین بودجه عمومی و ارائه خدمات عمومی مانند بهداشت، آموزش و زیرساخت‌های عمومی استفاده می‌کند.

۲. مالیات سرمایه‌ای

در بعضی حالت‌ها، برخی از مزایای ناشی از حقوق و دستمزد مانند سود سرمایه‌گذاری‌ها (مثلاً سهام) نیز ممکن است مورد مالیات قرار بگیرد. این مالیات بر مبنای سودهای حاصل از سرمایه‌گذاری‌های مختلف از جمله سهام، اموال و سایر منابع سرمایه‌ای محاسبه می‌شود.

۳. بیمه تامین اجتماعی

از درآمد حاصل از حقوق و دستمزد برای پرداخت بیمه‌های اجتماعی مانند بیمه سلامت، بیمه بازنشستگی و بیمه بیکاری استفاده می‌شود. این بیمه‌ها به کارکنان کمک می‌کنند تا در مواقع نیاز، از خدمات بهداشتی، بازنشستگی و کمک بیکاری بهره‌مند شوند.

۴. سایر کسورات و مالیات‌ها

در برخی موارد، مالیات‌های دیگری نیز از حقوق و دستمزد کسر می‌شود، مانند مالیات محلی یا مالیات‌های خاص برای پشتیبانی از خدمات محلی. این شامل مالیات‌های محلی، مالیات‌های برخی از امکانات و خدمات محلی و مالیات‌های خاص دیگر است که بر اساس سیاست‌های مالیاتی هر منطقه متفاوت است.

موارد مشمول مالیات بر حقوق

مالیات بر حقوق شامل گستره‌ای از موارد است که بر اساس بخشنامه شماره 466/99/1000 مورخ 27/1/1399 سازمان تأمین اجتماعی ایران و در راستای سیاست‌های مالیاتی مربوط به کارگران مشخص شده است. این موارد شامل کمک هزینه مسکن کارگران و سایر اقلام مشمول کسر حق بیمه می‌شود. این اقلام شامل پایه سنواتی، حق مسکن، خواربار در ایام اشتغال و سایر مزایا و درآمدهایی هستند که در فیش حقوقی کارمندان ذکر شده و بر اساس سیاست‌های مالیاتی مورد تایید قرار گرفته‌اند.

در نتیجه، مالیات بر حقوق از هرگونه درآمد و مزایایی که در فیش حقوقی کارمندان ذکر شده و باتوجه‌به بخشنامه مربوط، مشمول کسر حق بیمه می‌شود و این مبلغ به شعبه مربوطه پرداخت می‌شود. این سیاست‌های مالیاتی تحت نظارت و تصویب سازمان تامین اجتماعی قرار دارند و برای اجرای صحیح این مالیات‌ها و کسورات حق بیمه، اقدامات لازم از سوی شعبه ذی‌ربط انجام می‌شود.

بررسی قوانین مالیات بر حقوق

در قانون مالیات بر حقوق، جدول مالیات حقوق ماهیانه برای سال ۱۴۰۲ تعریف شده است که شامل پله‌های مختلف بر اساس مبلغ حقوق ماهیانه است. در این جدول، هر پله شامل یک بازه از حقوق ماهیانه است که به آن نرخ‌های مالیاتی خاصی تعلق می‌گیرد.

پله اول که شامل حقوق از ۱ تا ۱۰۰ میلیون تومان است، مشمول مالیات نمی‌شود و درصد مالیات برابر با صفر درصد است. پله دوم که شامل بازه حقوق از ۱۰۰ تا ۱۴۰ میلیون تومان می‌باشد، با نرخ ۱۰ درصد مالیات بر مبلغ ۴۰ میلیون تومان تعیین شده است.  پله‌های بعدی نیز شامل بازه‌های مختلف حقوق هستند که به ترتیب با نرخ‌های ۱۵، ۲۰ و ۳۰ درصد مالیات برای حقوق مشمول‌ها در آن بازه‌ها اعمال می‌شود. در پله آخر، هر حقوق بیشتر از ۳۴۰ میلیون تومان مشمول مالیات با نرخ ۳۰ درصد است، اما مبلغ دقیق مالیات محاسبه شده بر طبق فرمول وابسته به مبلغ حقوق بیشتر از ۳۴۰ میلیون است و با x نمایش‌داده‌شده است.

این رده‌بندی مالیاتی با اعمال نرخ‌های مالیاتی مختلف بر حسب بازه‌های حقوقی، به‌منظور تامین درآمد مورد نیاز دولت از درآمدهای حاصل از حقوق و دستمزد افراد تهیه شده است.

چه درآمدهایی مشمول مالیات حقوق می‌شوند؟

لیست مالیات حقوق چیست؟ انواع پرداختی‌ها و درآمدهای کارکنان که مشمول مالیات دستمزد می‌شود بالغ بر 60 مورد می‌شود. در جدول زیر می‌توانید موارد مختلف درآمد که شامل این نوع از مالیات می‌شوند را مشاهده کنید:

نحوه محاسبه مالیات حقوق 1404

جدول مالیات حقوق ۱۴۰۴ میزان مالیات بر درآمد کارکنان را بر اساس درآمد ماهانه مشخص می‌کند. این جدول شامل نرخ‌های تصاعدی است و تا سقف معافیت تعیین‌شده، مالیاتی تعلق نمی‌گیرد. مبالغ بالاتر به‌صورت پلکانی مشمول درصدهای بالاتر مالیات می‌شوند.

درآمدهای معاف از مالیات حقوق

در سال ۱۴۰۴، برخی از درآمدها بر اساس قوانین مالیاتی کشور از پرداخت مالیات حقوق معاف هستند. این معافیت‌ها با هدف حمایت از اقشار خاص، رعایت ملاحظات بین‌المللی و کاهش فشار مالی بر برخی کارکنان در نظر گرفته شده‌اند. آگاهی از این موارد برای مشاور مالیاتی، حسابدار و کارفرما ضروری است تا در زمان محاسبه مالیات بر درآمد حقوق، دچار اشتباه نشوند. برخی از مهم‌ترین درآمدهای معاف از مالیات حقوق در سال ۱۴۰۴ عبارت‌اند از:

• حقوق مقامات سیاسی و کنسولی خارجی: شامل رؤسا، اعضای مأموریت‌های دیپلماتیک و کنسولی، نمایندگی‌های فوق‌العاده، و کارمندان مؤسسات فرهنگی دولت‌های خارجی است؛ به شرط وجود معامله متقابل.
• کارشناسان خارجی اعزامی از طرف دولت‌های خارجی یا نهادهای بین‌المللی: این افراد باید با موافقت دولت جمهوری اسلامی ایران و از محل کمک‌های بلاعوض (فنی، علمی، فرهنگی یا اقتصادی) به ایران اعزام شده باشند.
• کارمندان محلی سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های ایران در خارج از کشور: در صورتی معاف از مالیات هستند که تابعیت ایرانی نداشته باشند و معامله متقابل وجود داشته باشد.
• حقوق بازنشستگی، وظیفه و مستمری: شامل حقوق بازنشستگی، مستمری، پایان خدمت، خسارت اخراج، بازخرید خدمت و وجوه پرداختی به وراث می‌شود.
• هزینه سفر و فوق‌العاده مأموریت شغلی: مبالغی که بابت سفرهای کاری پرداخت می‌شود، معاف از مالیات هستند.
• مسکن واگذاری به کارگران در محل کارخانه یا کارگاه: همچنین، خانه‌های سازمانی ارزان‌قیمت خارج از محل کارگاه نیز در صورت استفاده توسط کارگران، مشمول معافیت‌اند.
• مبالغ بیمه بابت خسارات بدنی، درمان و موارد مشابه: وجوهی که بابت بیمه درمانی و جبران خسارات به کارکنان پرداخت می‌شود، از مالیات حقوق معاف هستند.
• عیدی و پاداش پایان سال تا سقف یک‌دوازدهم معافیت سالانه ماده ۸۴: مثلاً اگر معافیت سالانه ۱۲۰ میلیون تومان باشد، یک دوازدهم آن (۱۰ میلیون) برای عیدی معاف است.
• خانه‌های سازمانی دولتی برای مأموران کشوری: این خانه‌ها باید طبق آیین‌نامه‌ها و مجوزهای قانونی به کارکنان واگذار شده باشند.
• هزینه درمان پرداخت‌شده توسط کارفرما با مستندات رسمی: مشروط به اینکه پرداخت مستقیم باشد و با اسناد معتبر به پزشک یا بیمارستان انجام شده باشد.
• مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان (تا سقف دو دوازدهم معافیت ماده ۸۴): مانند پرداخت کالا یا خدمات به‌جای پول نقد، مثلاً کارت هدیه، غذا، لباس و… .
• حقوق نیروهای مسلح، وزارت اطلاعات، جانبازان و آزادگان: پرسنل نظامی، انتظامی، وزارت اطلاعات، جانبازان انقلاب، جنگ تحمیلی و آزادگان از پرداخت مالیات حقوق معاف‌اند.
• عیدی مشمول ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم: عیدی تا سقف یک‌دوازدهم معافیت سالانه مشمول معافیت مالیاتی است. اگر بیش از این پرداخت شود، مازاد آن مشمول مالیات خواهد بود.

تعدیل مالیات حقوق چیست؟

تعدیل مالیات حقوق به فرایندی گفته می‌شود که طی آن، کارفرما در پایان سال مالی یا در مقاطع مشخص، مالیاتی را که در طول سال از حقوق کارکنان کسر کرده، با مقدار واقعی مالیات قابل پرداخت مقایسه و میزان اضافه یا کم پرداختی را اصلاح می‌کند.

فرض کنید در طول سال، از حقوق شما ماهانه مالیاتی کسر شده، اما در پایان سال به دلایلی مثل استفاده از معافیت‌های مالیاتی جدید، کاهش حقوق، یا دریافت عیدی کمتر، مالیات واقعی شما کمتر از چیزی شده که پرداخت کرده‌اید. در این حالت، کارفرما باید مالیات را تعدیل کرده و اضافه‌پرداخت را برگرداند یا اگر کمتر پرداخت شده، مابه‌التفاوت را بگیرد.

نکات کلیدی در تعدیل مالیات حقوق

• طبق ماده ۸۵ قانون مالیات‌های مستقیم، مسئولیت محاسبه و پرداخت مالیات حقوق با کارفرماست.
• تعدیل مالیات معمولاً در پایان سال مالی (اسفند) انجام می‌شود.
• این کار برای هماهنگی با قوانین جدید، تغییرات معافیت‌ها، افزایش یا کاهش درآمد و موارد مشابه انجام می‌شود.
• در تعدیل، عیدی، پاداش، مرخصی استفاده‌نشده، سنوات و سایر پرداخت‌های غیرماهانه نیز در محاسبه مالیات کل سال در نظر گرفته می‌شوند.

ارسال لیست مالیات بر حقوق

پرداخت کنندگان حقوق براساس قوانین موظف هستند زمان پرداخت یا احتساب حقوق با احتساب پرداختی سایر افراد مجموعه مالیات را محاسبه و تا پایان ماه بعد ضمن تسلیم فهرستی کامل از مشخصات حقوق بگیران مجموعه پرداخت کنند.

پس از دریافت لیست و مالیات توسط سازمان امور مالیاتی میزان مالیاتی که به هر فرد تعلق می‌گیرد محاسبه می‌شود و در صورت مغایرت با پرداختی میزان ما به‌التفاوت به صورت سیستماتیک به پرداخت کننده مالیات ابلاغ می‌گردد تا اصلاحات مورد نیاز صورت پذیرد.

چنانچه کارفرما این مبلغ را ظرف مهلت در روزه پرداخت و درخواست بخشودگی ارسال کند جرایم مالیاتی بخشیده خواهد شد در غیر اینصورت مبلغ مابه‌التفاوت به همراه جرایم از وی دریافت خواهد شد.

سوالات متداول

مالیات حقوق چیست و چرا باید پرداخت شود؟
مالیات حقوق، مبلغی است که از درآمد ماهانه کارمندان کسر و به اداره مالیات پرداخت می‌شود. این مالیات سهم دولت از درآمدهای اشخاص حقیقی است و بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم اعمال می‌شود.

چه کسانی مشمول پرداخت مالیات حقوق هستند؟
تمام کارکنانی که حقوق دریافت می‌کنند و درآمد آن‌ها بالاتر از سقف معافیت سالانه است، مشمول پرداخت مالیات حقوق می‌شوند.

سقف معافیت مالیات حقوق در سال ۱۴۰۴ چقدر است؟
در سال 1404، درآمد ماهانه تا 24 میلیون تومان از مالیات حقوق معاف است. درآمدهای بالاتر از این میزان، طبق جدول مالیاتی مشمول درصدهای مختلف مالیات می‌شوند.

آیا عیدی و پاداش پایان سال هم مشمول مالیات هستند؟
بله، اما عیدی تا یک دوازدهم معافیت سالانه از مالیات معاف است. مبالغ بیشتر مشمول مالیات خواهد بود.چه کسانی از مالیات حقوق معاف هستند؟
جانبازان، آزادگان، پرسنل نیروهای مسلح، برخی نمایندگان سیاسی خارجی و افراد دارای درآمدهای خاص (مثل حق سنوات یا خسارت اخراج) در شرایط مشخص از مالیات حقوق معاف هستند.

بروزرسانی شده در تاریخ 1404/02/18 ساعت 08:01